Steeds meer speeltuinen en stads- en kinderboerderijen hebben een grotere rol in de buurt dan alleen een plek voor kinderen. Denk aan seniorenlunches, picknicks met nieuwkomers en kookclubs. Twee speeltuinen vertellen. Ons Eiland in Leiden groeit vanuit een traditionele speeltuin naar een buurtfunctie. Natuurspeelplaats Kampen is juist ontstaan vanuit een behoefte in de stad.
Al bijna 75 jaar kunnen kinderen in de zeeheldenbuurt in Leiden lekker spelen bij speeltuin Ons Eiland. De speeltuin is omringd door huizen en vormt het hart van de wijk. De laatste jaren gebeurt er veel in Leiden op het gebied van welzijnsvoorzieningen. Voorzitter Cor Arnoldus: “Door bezuinigingen moest het buurthuis in de wijk sluiten. Als bestuur hebben we toen gezegd: laten we eens kijken of we dat als speeltuin zouden kunnen overnemen, via een pilot van de gemeente. Door ons gebouw geschikt te maken voor buurtactiviteiten, zouden we met subsidie van de gemeente meteen de al langer gewenste renovatie kunnen realiseren, win-win dus.”
SAMEN MET DE WIJK
Dat proces loopt inmiddels al zes jaar, als het goed is begint de bouw volgend jaar. “Toen we twee jaar bezig waren startte de gemeente ook met het ontwikkelen van wijkvisies. De veranderingen in de buurtspeeltuin hebben we daarin meegenomen, ook al duurde het daardoor wat langer. We wilden wel iets ontwikkelen waar in de buurt behoefte aan is.” Ons Eiland zoekt nadrukkelijk de samenwerking met andere partijen, zoals de buurtvereniging en de stichting peuterspeelzalen. “We willen geen concurrent worden van welzijnsorganisaties, dat kunnen we ook helemaal niet als vrijwilligers. We bieden plaats aan activiteiten die vroeger in het buurthuis waren, maar zullen echt wel eens een vakkracht nodig hebben. Zoals het ook fijn is dat consulent Leon Kloos vanuit NUSO en de gemeente meedenkt over dit hele proces.”
Waar het vooral om gaat, is dat mensen uit de buurt geïnspireerd raken om zelf iets op te zetten. De tijd dat betaald welzijnswerk dat deed is voorbij.
ACTIVITEITENKALENDER
Vooruitlopend op het nieuwe gebouw wordt er bij Ons Eiland al het nodige georganiseerd, zoals seniorengym en bingo, en kunnen toneelclubs en andere lokale activiteiten er terecht. “We proberen activiteiten in de buurt zoveel mogelijk te coördineren. In het park is een kiosk, daar gebeurt ook van alles. Hoe meer er is hoe beter, als we maar niet op twee plekken precies hetzelfde doen.” Cor heeft volop wensen voor de toekomst: “Er komt een goede keuken, dus ik hoop op een kookclub. Maar waar het vooral om gaat, is dat mensen uit de buurt geïnspireerd raken om zelf iets op te zetten. De tijd dat betaald welzijnswerk dat deed is voorbij. Als speeltuinvereniging nemen we de organisatie niet over, maar we bieden wel de plek en denken mee. Wil jij een kaartclub? Kom langs en je kunt bij ons terecht!”
VAN ONLANDJE NAAR SPEELTUIN
Dat is ook het uitgangspunt van Hanjo IJkhout van Natuurspeelplaats Kampen. Hij ziet de Natuurspeelplaats als een groot podium voor alles wat er in Kampen gebeurt. De speeltuin is nog maar vijf jaar oud en min of meer spontaan ontstaan. “Ik was beheerder van de kinderboerderij en ernaast lag een soort onlandje, een braakliggend stuk land. Op een gegeven moment heb ik daar wat zand gestort en vanaf toen kwamen steeds meer kinderen, die bijvoorbeeld hutten gingen bouwen. Vervolgens kwam al snel de roep om het wat veiliger te maken, en dat was het moment om een bestuur op de richten en naar de gemeente te stappen om het officieel te maken.”
DROMEN MAG
Hanjo ging daarna met kinderen het park in om met natuurlijke materialen in het klein een speeltuin te bouwen ter inspiratie. “Daar kwamen heel creatieve ideeën uit, ouders waren helemaal verbaasd.” En nog steeds werkt hij vanuit de vraag van de gemeenschap. “Dan geven ouders bijvoorbeeld aan dat ze bessenstruiken zouden willen. Plant ze maar, zeggen wij dan, en misschien kunnen wij dan vuurplaatsen aanleggen waar je jam van de bessen kunt maken. In principe is geen idee ons te gek, dromen moet kunnen en wij denken mee. We bouwen nu ook aan een Voedselbos. En bijvoorbeeld voor een leerkracht die kinderen in beweging wilde krijgen hebben we een pannenkoekenrun bedacht. Daarbij verzamelden leerlingen via een hindernisparcours de ingrediënten voor het beslag en aan het eind bakten we een pannenkoek.” En dat is maar een van de voorbeelden, de natuurspeeltuin heeft bijvoorbeeld ook een amfitheater voor openluchtvoorstellingen en biedt ruimte aan natuurpraatgroepen van een kerkelijke gemeenschap.
VERBINDING LEGGEN
Op de Natuurspeelplaats kan iedereen uit de samenleving elkaar dus ontmoeten. “Zo leer je elkaar kennen en kan sociale cohesie ontstaan. Ik wil mensen verbinden. Daarmee kun je klein beginnen. Bijvoorbeeld door een in zichzelf gekeerd kind uit het asielzoekerscentrum eens te vragen om te komen spelen. Die zie je loskomen, en zo ontstaat contact waar meer moois uit kan groeien. Bij ons recent bijvoorbeeld de Lazy Sunday, een picknick samen met het asielzoekerscentrum en het jongerencentrum, met allerlei soorten gerechten en allerlei soorten muziek. Gewoon uitproberen en als het werkt, maken we er een vaste activiteit van of kijken we welke organisatie dit verder wil oppakken.” De Natuurspeelplaats krijgt geen gemeentelijke subsidie. “Dat is een bewuste keuze, om de vrijheid te behouden om te kunnen experimenten. Bij de oprichting en inrichting hebben we wel veel medewerking en steun van de gemeente gekregen, we werken ook graag samen voor activiteiten.”
Als speeltuin moet je af van het denken ‘zo doen we het al jaren en zo gaat het dus goed’
ER OP AFSTAPPEN
Wat Hanjo en Cor gemeen hebben is dat ze actief op andere organisaties en de politiek afstappen. “Gewoon binnenlopen, kopje koffie drinken en samen eens wat proberen”, zegt Cor. “Goed kijken in de gemeenschap welke kansen er liggen”, vindt ook Hanjo. “Wij hebben veel natuur-educatieve activiteiten met de natuurvereniging. Op een gegeven moment komt dan ook de plaatselijke imkervereniging in beeld en heb je nog meer te bieden. Dat netwerk onderhouden is belangrijk voor de buurtfunctie van de speeltuin.” Cor: “Dat moet ook, vind ik. Je moet met de tijd meegaan en vraaggericht werken. Je kunt het als speeltuin niet meer alleen als je gezond wilt blijven. Dat is best een omslag in denken, maar het loont wel!” Ook Hanjo benadrukt het belang van een open blik. “Als speeltuin moet je af van het denken ‘zo doen we het al jaren en zo gaat het dus goed’. Nieuwe mensen kunnen een nieuwe beleving brengen die veel waard is.”
